Inflacja a podwyższenie alimentów

Przesłanki podwyższenia świadczenia alimentacyjnego są dosyć nieprecyzyjne – wszystkie mają swoje źródło w art. 138 KRiO, w którym mowa jedynie o „zmianie stosunków”, po której zajściu można domagać się zmiany orzeczenia lub umowy w przedmiocie alimentów.

Wszelkie interpretacje w przedmiocie możliwości ubiegania się o podwyższenie alimentów są dorobkiem doktryny, w oparciu o przeważające stanowisko można tutaj zaliczyć dużą inflację.

Duża inflacja jako przesłanka do żądania podwyższenia alimentów

W mojej ocenie duża inflacja tworzy uprawnienie do żądania podwyższenia alimentów z dwóch powodów:

1. inflacja najczęściej łączy się ze zwiększeniem zarobków pozwanego, a zachowana powinna być zasada utrzymania równej stopy życiowej rodzica i dziecka – wynagrodzenia minimalne będą w krótkim czasie podlegać podwójnej waloryzacji – vide niżej
2. koszty utrzymania małoletniego odpowiednio wzrastają – wzrost cen jest często wyższy niż wskaźnik inflacji – dotyczy to przede wszystkim usług takich jak odzież, treningi sportowe, korepetycje, basen, środki higieny czy transport.

Analizując dotychczasowe orzecznictwo można poprzeć powyższą tezę.

W jednym z komentarzy znalazłam pojedynczą tezę, jakoby zwykłych rozmiarów inflacja nie upoważniała jeszcze do wystąpienia z roszczeniem o podwyższenie alimentów.

Jednak zauważyć należy, że zjawisko, z którym obecnie mamy do czynienia w Polsce, nie należy do sytuacji normalnych, a powołany komentarz pochodzi sprzed obecnego okresu.

Wzrost przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w 2023 roku

Przeciętne prognozowane wynagrodzenie w 2023 roku ma wynieść 6935 zł brutto. Oznacza to wzrost o 17,1 proc.

Czytając stanowisko rządu możemy dowiedzieć się, że rządzący szykują nie jedną, a dwie podwyżki płacy minimalnej w 2023 r.

Pierwsza ma wejść w życie w styczniu i zgodnie z nią Polacy mają zarabiać przynajmniej 3383 złote brutto.

Druga natomiast będzie obowiązywać od lipca i podwyższy minimalne pensje do 3450 złotych brutto

Na ten moment, analizując aktualne dane, możemy spodziewać się, że potwierdzi się scenariusz, zgodnie z którym inflacja w Polsce osiągnie swój szczyt dopiero w IV kwartale bieżącego roku na poziomie 17 proc.

W konsekwencji, w całym 2022 r. zwiększy się ona do 14,2 proc. wobec 5,1 proc. w 2021 r., a w 2023 r. obniży się do 9,0 proc.

Orzecznictwo dotyczące inflacji i podwyższenia alimentów

Warto przyjrzeć się orzecznictwu w kwestii samej inflacji, ale przede wszystkim jej wpływu na rozpoznawanie przez Sądy roszczeń o podwyższenie alimentów:

Wyrok SA w Krakowie z 6.05.2022 r., I ACa 186/21 – Inflacja jako fakt powszechnie znany

Faktem powszechnie znanym w rozumieniu art. 228 § 1 k.p.c. jest wzrost inflacji mierzony w maju 2022 r. w wysokości 13.9% w stosunku rocznym.

Wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku z 11.10.2016 r., III RC 223/16

W ocenie Sądu, uzasadnione jest żądanie w zakresie podwyższenia alimentów na rzecz małoletnich powodów. Niewątpliwie bowiem, już chociażby na trzyletni upływ czasu od zasądzenia alimentów potrzeby małoletnich, poziom cen, inflacja uzasadniają i uprawdopodabniają żądanie podwyższenia alimentów. Sąd Rejonowy w pełni podziela pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w orzeczeniu z dnia 1 czerwca 1965 r. (I CZ 135/64, niepubl.), że: różnica wieku dzieci spowodowana upływem czasu od daty orzeczenia określającego wysokość renty alimentacyjnej, sama przez się uzasadnia wzrost potrzeb związany z uczęszczaniem do szkoły, pobieraniem dodatkowych lekcji itp. co z kolei pociąga za sobą konieczność ponoszenia zwiększonych wydatków.

Wyrok Sądu Rejonowego w Głubczycach z 29.11.2016 r., III RC 80/16

Ponadto w powyższym okresie zasadniczo zmieniła się wartość nabywcza pieniądza, związana z inflacją, której wielkość tym okresie szacuje się na 12 procent. Powyższe okoliczności uzasadniają zatem zwiększenie udziału rodziców w finansowaniu potrzeb dziecka, w tym wzrost wysokości świadczeń alimentacyjnych pozwanego.

Wyrok Sądu Rejonowego w Puławach z 25.05.2022 r., III RC 115/20

Należy podkreślić, że wzrost kosztów utrzymania związany jest nie tylko z ogólnym rozwojem dzieci, ale także z ogólnym wzrostem cen towarów i usług, który nastąpił zwłaszcza w ostatnim okresie czasu. Odnotowana w 2022 r. inflacja bezpośrednio wpływa na znaczne zwiększenie kosztów utrzymania małoletnich powodów.

Wyrok Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie, VI RC 352/21

Katalog jego usprawiedliwionych potrzeb zmienił się od czasu wydania ostatniego orzeczenia dot. alimentów. Ponadto wzrost inflacji spowodował znaczący wzrost ogólnych kosztów nabycia towarów i usług, co stanowi w zasadzie wiedzę notoryjną.

Wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie, VI RCa 298/15

Sąd II instancji uznał, że obowiązek alimentacyjny J. M. wobec M. M. powinien być powiększony stopień inflacji, jaka miała miejsce od ostatniego ustalenia wysokości tego obowiązku. Inflacja w tym okresie wyniosła 13 – 14 %, odpowiada to kwocie około 300 złotych podwyższonych alimentów.

Wyrok Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 29.07.2021 r., III RC 558/19

Powództwo było w niewielkim stopniu uzasadnione. Przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda nie wskazała konkretnych wydatków wpływających na zwiększenie usprawiedliwionych potrzeb P. P. Sąd uwzględnił jednak twierdzenia strony powodowej, zgodnie z którymi przez 12 lat koszt życia, ceny produktów spożywczych, odzieży z uwagi na inflację wzrosły i z tego względu należy przyjąć, że doszło faktycznie do zmiany sytuacji po stronie małoletniego, mimo że pewne wydatki odpadły, głównie przedszkole. Kierując się zasadami doświadczenia życiowego i wiedzy ogólnej Sąd uwzględnił potrzeby dziecka związane z wyżywieniem, edukacją, zajęciami dodatkowymi, leczeniem i zakupem odzieży.

Inflacja a podwyższenie alimentów – podsumowanie

Utrzymująca się lub lekko wzrastająca inflacja nie uzasadnia przyjęcia, że nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o.

Zmiana siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania alimentacyjnego uzasadnia żądanie zmiany orzeczenia lub umowy alimentacyjnej na podstawie art. 138 k.r.o., jeśli była istotna.

Przewidziany przez KRiO art. 138 wprowadził mechanizm umożliwiający zmianę treści obowiązku alimentacyjnego, ale gdy zmianie ulega sytuacja, w której znajduje się osoba uprawniona lub osoba zobowiązana do alimentacji.

Wynika to z faktu, że obowiązek alimentacyjny jest realizowany przez dłuższy czas i jako taki powinien zostać uregulowany przez Sąd.

Jednak upływ lat, na jaki zostały uregulowane alimenty, dynamika rozwoju dzieci, spowodowały, iż właśnie w oparciu o art. 138 KRiO możliwa jest zmiana wysokości alimentów.

Warto przytoczyć dane statystyczne:

• inflacja za 2021 rok wyniosła 5,1% (oficjalne dane GUS)
• (wykres) inflacja w 2022 roku w stosunku do tego samego miesiąca poprzedniego roku (na wykresie nie umieszczono wartości dla sierpnia 2022 – 16,1%):

Rozwiązanie z przeszłości

Jako ciekawostkę mogę dodać, że w przeszłości istniała praktyka sądowa orzekania o alimentach nie kwotowo, ale jako procent wynagrodzenia.

Wiele lat temu w tym przedmiocie zapadła uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z 22 września 1979 r. w sprawie III CZP 16/79 (LEX nr 2471), której nadano moc zasady prawnej.

W uchwale tej przyjęto, że w wypadku, gdy uprawniony do alimentacji ma prawo do równej stopy życiowej ze zobowiązanym, zasądzenie alimentów przez określenie ich w ułamkowej części wynagrodzenia nie jest wyłączone, jeżeli wynagrodzenie stanowi jedyne stałe źródło utrzymania zobowiązanego, a system tego wynagrodzenia usprawiedliwia takie rozstrzygnięcie.

Niestety bardzo częsta praktyka osób zobowiązanych do alimentacji pokazuje, że w dacie zgłoszenia przez uprawnionego potrzeby podwyższenia alimentów, zarobki gwałtownie spadają, co ciekawe – odwrotnie niż w sytuacji ubiegania się o kredyt – wówczas zarobki gwałtownie rosną…

W przypadku chęci wystąpienia o podwyższenie alimentów, zapraszam do Kancelarii.

Aleksandra Gaczek
adwokat

Photo by Charlein Gracia on Unsplash

***

Do kiedy płaci się alimenty na dziecko?

Dużo pisałam o alimentach, ale nie poruszyłam jeszcze istotnego tematu, mianowicie do kiedy płaci się alimenty na dziecko.

Spotkałam się z kilkoma opiniami, że alimenty płaci się do 18 roku życia. Inne osoby twierdzą, że do 25 roku życia dziecko. Czy jest zatem jakaś reguła, która określa termin, do którego istnieje obowiązek alimentacyjny?

Przypomnę Ci, że obowiązek alimentacyjny wobec dziecka to zobowiązanie do zapewnienia dziecku środków utrzymania i wychowania [czytaj dalej…]