Małżeństwo to również wspólna podróż w obszarze finansów, dążenie do osiągnięcia wymarzonego standardu życia, wspólne marzenia, które do realizacji wymagają środków pieniężnych, ale też zgody w wydatkowaniu i umiejętności operowania budżetem domowym.
W przypadku braku zgody małżonków w kwestiach finansowych mogą powstać poważne rozbieżności, które prowadzić będą do kłótni.
Czasami rozbieżności skutkują tym, że małżonkowie popadają w długi.
Co to jest intercyza?
Pewnie niejeden raz wyrażenie „mamy intercyzę” padało wśród Twoich znajomych, ciekawa jestem, jakie budziło odczucia – czy dawało pozytywne skojarzenia czy wręcz przeciwnie – rodziło lęk?
Niezależnie od skojarzeń warto wiedzieć, że intercyza to umowa majątkowa małżeńska, którą małżonkowie mogą zawrzeć przed zawarciem związku małżeńskiego albo po jego zawarciu, już w okresie trwania małżeństwa.
Co daje intercyza?
Przechodząc do sedna:
Zawarcie małżeństwa ma ten skutek, że z mocy prawa między małżonkami powstaje wspólność majątkowa.
To daje podłoże do ukształtowania między dwojgiem dorosłych osób wspólnego podłoża: wspólnoty gospodarczej, wspólnego gospodarstwa domowego, płaszczyzny, która prócz miłości i kontaktów fizycznych tworzy kanwę małżeństwa.
Tymczasem intercyza powoduje, że między małżonkami:
- nie powstanie wspólność majątkowa małżeńska – jeśli umowę małżonkowie zawierają przed ślubem,
- ustaje wspólność majątkowa małżeńska – jeśli małżonkowie w toku trwania związku zdecydują się na zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej i ustanowią tym samym rozdzielność majątkową.
Mam na myśli tzw. klasyczną intercyzę, a więc umowę mocą, której wspólność majątkowa nie powstaje, a w toku małżeństwa – ustaje i powstaje rozdzielność majątkowa.
W tym rozumieniu możemy powiedzieć, że intercyza powoduje, że między małżonkami wprowadzony zostaje ustrój rozdzielności majątkowej i każdy z małżonków posiada własny majątek, nie musi dzielić się tym majątkiem z drugim małżonkiem.
Jak powstaje Intercyza
Intercyza może zostać zawarta wyłącznie w formie aktu notarialnego, jeśli zamierzasz zawrzeć z małżonkiem taką umowę, konieczna będzie wizyta w kancelarii notarialnej.
Umowa majątkowa ustanawiająca rozdzielność majątkową dokonuje zmiany zasad przynależności do majątku wspólnego lub majątków osobistych określonych kategorii praw majątkowych. Intercyza powoduje, że od określonej w niej chwili prawa danego rodzaju nabyte przez małżonków będą wchodziły do ich majątków osobistych.
Intercyza chroni przed długami
Intercyza jest popularnym narzędziem prawnym, ma sporo plusów, wśród nich jest kluczowa sprawa – ograniczenie odpowiedzialności za długi.
Kiedy intercyza chroni przed długami małżonka?
Sytuacja dłużnika i jego małżonka wygląda odmiennie w zależności od osoby wierzyciela. Możemy wyróżnić kilka sytuacji:
- wierzycielem jest osoba prywatna,
- wierzycielem jest organ publicznoprawny, najczęściej ZUS lub Urząd Skarbowy,
- długi pochodzą z prowadzonej przez jednego z małżonków działalności gospodarczej.
Zasadą jest, że jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. Zatem małżonkowie odpowiadają majątkiem wspólnym za długi, jeśli oboje wyrazili zgode na ich zaciągnięcie.
Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z:
- majątku osobistego dłużnika,
- z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw własności przemysłowej.
Jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.
Kiedy wierzycielem jest osoba prywatna lub prywatna firma, np. bank: jeśli jako małżonek godziłeś się na zaciągnięcie długu przez małżonka, to odpowiadacie za zobowiązania majątkiem wspólnym.
Jeśli nie wyraziłeś zgody – odpowiedzialność ograniczy się do majątku osobistego małżonka, który zaciągnął zobowiązanie plus jego wynagrodzenia za pracę i niektórych innych dochodów, np. aktywów firmy, jeśli małżonek prowadzi firmę.
Wydaje się więc, że zgoda małżonka chroni przed odpowiedzialnością, nawet majątkiem wspólnym, za długi zaciągnięte przez drugiego małżonka bez takiej zgody.
Intercyza a dług na rzecz organów państwa
Jednak istnieje ryzyko w przypadku zobowiązań publicznoprawnych, ponieważ kiedy wierzycielem jest podmiot publiczny, np. ZUS lub US.
Wówczas za długi odpowiada się majątkiem wspólnym, a zgoda małżonka nie jest tutaj konieczna.
Czy intercyza jest korzystnym rozwiązaniem dla małżonków?
Tak, w szczególności w obszarze odpowiedzialności za zobowiązania drugiego małżonka.
Przy zawarciu intercyzy, jeśli poinformujesz o niej wierzyciela prywatnego przed zaciągnięciem długu przez małżonka, egzekucja nie dotknie Twojego majątku osobistego.
W przypadku wierzyciela publicznoprawnego nawet nie musisz informować organu o intercyzie, wystarczające jest jej zawarcie. Za dług wówczas odpowie jedynie małżonek, który go zaciągnął i odpowie wyłącznie swoim majątkiem osobistym.
Czy wierzyciel powinien wiedzieć o intercyzie?
Pamiętaj koniecznie, że małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome (art. 471 KRiO)
Powyższe było wielokrotnie podkreślanie w orzecznictwie Sądów, między innymi w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2012 r. III CZP 60/12:
Małżeńska umowa majątkowa jest skuteczna wobec innej osoby wówczas, gdy o jej zawarciu oraz rodzaju powzięła wiadomość przed powstaniem między małżonkami, bądź między jednym z nich, a nią stosunku prawnego, z którego wynika wierzytelność tej osoby.
Następstwem braku takiej wiadomości jest, dotycząca danej osoby, bezskuteczność względna częściowa umowy majątkowej małżeńskiej, sięgająca tak daleko jak wymaga tego ochrona jej interesów.
Przyjmuje się, że jeżeli osoba trzecia nie wiedziała o zawarciu umowy majątkowej małżeńskiej oraz o jej rodzaju, to zawarta umowa jest względem niej bezskuteczna. Nie dotyczy to zobowiązań publicznoprawnych.
Intercyza a odpowiedzialność małżonka za składki ZUS
Zasadą jest, że odpowiedzialność z tytułu zaległości podatkowych, w tym w składkach ZUS obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.
Sąd Najwyższy w orzeczeniu o sygnaturze II UK 364/16 podkreślił, iż:
podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych oraz że w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność ta obejmuje majątek odrębny podatnika oraz majątek wspólny podatnika i jego małżonka.
Natomiast z przepisów wynika, iż skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnoszą się do zobowiązań podatkowych powstałych przed dniem:
- zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej,
- zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu,
- ustania wspólności majątkowej w przypadku ubezwłasnowolnienia małżonka, uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji.
A zatem odpowiedzialność małżonka podatnika majątkiem wspólnym obejmuje tylko zaległości wynikłe ze zobowiązań podatkowych powstałych po powstaniu wspólności majątkowej oraz przed zawarciem umów o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej.
Sąd pochylił się nad zagadnieniem, czy i w przypadku odpowiedzialności za zobowiązania publicznoprawne, tak jak za zobowiązania wobec osób prywatnych, powiadomienie wierzyciela – ZUS o zawarciu umowy ustanawiającej rozdzielność jest konieczne.
Po analizie przepisów regulujących obowiązki publicznoprawne Sąd Najwyższy ustalił, iż nie jest konieczne do uniknięcia odpowiedzialności podatkowej (składkowej) powiadomienie organu rentowego o umowie ustanawiającej rozdzielność i jej treści. Sąd orzekł, że stosowanie art. 471 KRiO nie znajduje tutaj uzasadnienia.
Podsumowując…
Jako podsumowanie starałam się przedstawić plusy i minusy intercyzy, może okażą się pomocne w przybliżeniu tej instytucji i pomogą podjąć decyzję, w jakim ustroju majątkowym chcesz pozostawać. Jeśli małżonek naciska na podpisanie intercyzy również będziesz wiedzieć, jakie sa tego konsekwencje.
Zalety intercyzy:
– ochrona przed długami fiskalnymi zaciągniętymi w toku małżeństwa przez drugiego małżonka, ochrona przed długami małżonka wobec prywatnych wierzycieli, jeśli wiedzieli oni o intercyzie;
– swoboda w gromadzeniu majątku przez każdego z małżonków;
– zawarcie intercyzy nie wpływa na obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, w dalszym ciągu małżonkowie muszą „łożyć na dom”.
Wady intercyzy:
– nie działa wstecz: jedynym organem, który jest w stanie ustanowić między małżonkami rozdzielność wstecznie jest Sąd;
– małżonkowie nie gromadzą wspólnego majątku, co może wpływać na brak pełnej realizacji wspólnej płaszczyzny gospodarczej, małżonkowie mogą mieć wrażenie, że żyją razem, ale jednak osobno, że małżeństwo nie łączy ich w pełni, jest to bardzo subiektywna kwestia;
– małżonkowie nie mogą się wspólnie rozliczać z fiskusem.
Jeśli masz pytania, czy wątpliwości w sprawie Twojej Intercyzy, napisz do mnie: sekretariat@ggk-kancelaria.pl
Aleksandra Gaczek
adwokat
Przyda Ci się: kodeks rodzinny i opiekuńczy, o Intercyzie w Gazecie Prawnej
Wyroki Sądu Najwyższego przytoczone w artykule: II UK 364/16 oraz III CZP 60/12.
Zdjęcie: Usnplash
***
Zdradził, ale czy jest winny?
Wiele ze związków małżeńskich rozpada się z powodu zdrady jednego z małżonków. Nawet jednorazowa zdrada może zaważyć na relacji małżeńskiej, zaburzyć zaufanie, w końcu doprowadzić do rozpadu związku.
Dlatego, że wierność współmałżonkowi to jeden z podstawowych obowiązków małżeńskich. Pewnie zastanawiasz się, czy zdrada zawsze będzie tożsama z orzeczeniem rozwodu z wyłącznej winy małżonka zdradzającego.
Pewnie zdziwi Cię odpowiedź, że nie zawsze… [Czytaj więcej…]
***
Przeczytaj też:
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }