W sytuacjach rozwodowych spotykam się z problemami, kiedy małżonkowie rozstają się, mają już odrębne miejsca zamieszkania, osobne konta, nawet często są w toku sprawy rozwodowej, natomiast jedna osoba nie wyraża zgody na ustanowienie rozdzielności majątkowej przez notariusza, a drugiej stronie na rozdzielności zależy. Zdarzają się też sytuacje, kiedy zasadna byłaby rozdzielność z datą wsteczną, bo drugi małżonek dokonał czynności, które nie są korzystne lub są wręcz dokonane ze szkodą, przykładowo trwonił majątek lub zbywał aktywa.
Małżonek może nie chcieć rozdzielności, bo funkcjonowanie w ustroju wspólności majątkowej jest mu wygodne albo gdy z czysto ludzkich pobudek nie chce, by drugi z małżonków uzyskał to, na czym mu zależy.
Niestety zdarzają się też sytuacje, kiedy jeden z małżonków pragnie rozdzielności, ponieważ drugi małżonek zachowuje się w sposób niegospodarny lub pozostaje pod wpływem nałogu i trwoni majątek.
Na szczęście w wielu sytuacjach można zapobiec konsekwencjom takiej niegospodarności albo ustrzec się przed niekorzystnymi działaniami drugiego małżonka ustanawiając ustrój rozdzielności majątkowej.
Nie jest konieczna zgoda drugiego małżonka, o rozdzielności zadecyduje Sąd.
Rozdzielność majątkowa
Zgodnie z brzmieniem art. 52 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.
Co do zasady rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia, ale w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
Orzeczenie rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną to wyjątkowa sytuacja, w której Sąd orzeknie, że rozdzielność powstała jeszcze przed dniem wytoczenia powództwa, z datą wskazaną przez powoda.
Co do zasady ustanowienie rozdzielności majątkowej przez Sąd jest możliwe.
Zgodnie z przepisem każdy z małżonków może wystąpić z powództwem o ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd. Istnieje jednak pewien warunek – muszą zaistnieć ku temu ważne powody.
Rozdzielność majątkowa małżeńska z datą wsteczną – ważne powody
Jeśli Sąd oceni, iż zaistniały ważne powody uzasadniające ustanowienie rozdzielności, wówczas orzeknie o ustanowieniu takiej rozdzielności z datą złożenia pozwu.
Przez ważne powody należy rozumieć takie okoliczności, które sprawiają, że w konkretnej sytuacji wspólność majątkowa nie służy ani dobru drugiego z małżonków, ani też dobru założonej przez nich rodziny.
Najczęściej występujące w praktyce to alkoholizm oraz trwonienie wspólnego majątku przez jednego z małżonków.
Za ważny powód jednak nie zostanie uznana okoliczność niezawiniona lub tez niezależna od woli małżonka jak np. długotrwała choroba.
Przepisy prawa nie definiują pojęcia ,,wystąpienia ważnych powodów’’, w praktyce za ważne powody uznaje się wystąpienie w danym małżeństwie okoliczności, które uniemożliwiają dalsze pozostawanie we wspólności majątkowej bez naruszenia interesów jednego z małżonków i założonej przez niego rodziny oraz prowadzących do sytuacji sprzecznych z zasadami współżycia społecznego.
Ważnym powodem wprowadzenia rozdzielności majątkowej mogą być także konflikty o charakterze osobistym, które uniemożliwiają lub znacznie utrudniają zarząd majątkiem wspólnym i zagrażają w rezultacie ekonomicznym podstawom funkcjonowania rodziny.
Rozdzielność majątkowa powstaje co do zasady z dniem złożenia pozwu, jednak w pewnych sytuacjach sąd może ustanowić rozdzielność majątkowa z datą wsteczną – uzyskanie wyroku ustanawiającego rozdzielność majątkową z data wsteczną. Są to jednak sytuacje wyjątkowe.
Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, ale Pana sytuacja tego nie dotyczy, dlatego pomijam ten wątek.
Rozdzielność majątkowa małżeńska z datą wsteczną – orzecznictwo
To ważne: istnienie ważnych powodów jest konieczne do ustanowienia rozdzielności przez Sąd, ale nie z mocą wsteczną, do ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną konieczne jest wystąpienie w danym stanie faktycznym „wyjątkowej sytuacji”.
Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 21 marca 2022 r. I CSK 1259/22
Występująca w art. 52 Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1359) klauzula „ważnych powodów” ma charakter elastyczny i pozostawia sądowi meriti szeroki margines swobody, wymagający subiektywnej i zindywidualizowanej oceny w każdej sprawie.
Separacja faktyczna może być ważnym powodem orzeczenia rozdzielności majątkowej, o ile taki stan rzeczy uniemożliwia lub znacznie utrudnia małżonkom współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym, pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków lub też skutkuje trwałym zerwaniem wszystkich stosunków majątkowych i brakiem możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych.
Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 18 stycznia 2022 r. I CSK 29/22
Przepisy art. 52 § 1 i § 2 KRO odróżniają ważne powody jako przesłankę żądania przez każdego z małżonków ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej od konieczności wystąpienia wyjątkowego wypadku jako warunku tego, aby sąd mógł ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa.
Ocena spełnienia przesłanek określonych w art. 52 § 1 i 2 KRO musi mieć charakter zindywidualizowany i opierać się na analizie konkretnych okoliczności danej sprawy. W konsekwencji, przytoczenie odmiennych rozstrzygnięć sądów powszechnych w sprawach o rozdzielność majątkową, ze względu na różnorodność stanów faktycznych tych spraw nie dowodzi, że przepis art. 52 § 2 KRO stwarza realne i poważne trudności, przekraczające poziom występujący zwykle w przypadku każdego procesu decyzyjnego sądu orzekającego w konkretnej sprawie.
Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym.
Wskazanie w art. 52 § 2 KRO, iż wyjątkowym wypadkiem uzasadniającym możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż wytoczenie powództwa jest okoliczność, że małżonkowie żyli w rozłączeniu, nie oznacza, iż w każdym przypadku życia w rozłączeniu sąd ma obowiązek ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, lecz jedynie możliwość ustanowienia tej rozdzielności w takiej sytuacji.
Występująca w art. 52 § 1 KRO klauzula „ważnych powodów” ma charakter elastyczny i pozostawia sądowi meriti szeroki margines swobody, wymagający subiektywnej i zindywidualizowanej oceny w każdej sprawie.
Sama okoliczność istnienia między małżonkami separacji faktycznej nie przesądza o zasadności ustanowienia rozdzielności majątkowej, przy czym nie każda postać separacji faktycznej może stanowić ważny powód ustanowienia rozdzielności majątkowej.
Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 28 stycznia 2020 r. IV CSK 341/19
Rozstrzygnięcie w przedmiocie ustanowienia rozdzielności majątkowej, a zwłaszcza określenie od kiedy to ma nastąpić, zależy każdorazowo od konkretnych okoliczności faktycznych sprawy.
Wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie – VI Wydział Cywilny Rodzinny z dnia 25 września 2013 r. VI RCa 186/13
Sąd I instancji musi oznaczyć dzień powstania rozdzielności majątkowej i w wyjątkowych wypadkach może być to dzień wcześniejszy niż dzień wytoczenia powództwa (art. 52 § 2 zd. 2 KRO).
Gramatyczna wykładnia tego przepisu, ale i każda inna np. celowościowa lub systemowa, prowadzi do wniosku, że ustanowienie rozdzielności majątkowej z dniem wniesienia pozwu nie ma skutku wstecznego w rozumieniu omawianego przepisu.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 grudnia 2008 r. II CSK 371/08
Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z datą wcześniejszą niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tej dacie ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym.
Możesz zamówić poradę prawną, aby dowiedzieć się, czy w Twoim przypadku istnieją szanse na orzeczenie rozdzielności bez zgody drugiego małżonka lub czy możliwa jest rozdzielność z datą wsteczną.
Aleksandra Gaczek
adwokat
Photo by Ethan Sykes on Unsplash
***
Intercyza – co to jest i na czym polega?
Małżeństwo to również wspólna podróż w obszarze finansów, dążenie do osiągnięcia wymarzonego standardu życia, wspólne marzenia, które do realizacji wymagają środków pieniężnych, ale też zgody w wydatkowaniu i umiejętności operowania budżetem domowym.
W przypadku braku zgody małżonków w kwestiach finansowych mogą powstać poważne rozbieżności, które prowadzić będą do kłótni [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }